venerdì 21 dicembre 2012

Boże Narodzenia na Sycylii - Tradycja szopek


W Modica, w prowincji Ragusy, w kościele Santa Maria di Betlem wykonanym z twardego wapienia, w tympanonie znajduje się  płaskorzeźba przedstawiająca bardzo popularny temat Bożego Narodzenia. Pochodzi ona z przełomu XV i XVI wieku, i nosi nazwę "Luneta z Berlon". Warto również wspomnieć dwie inne płaskorzeźby wykonane z stiuku, z XVIII w., widoczne w Kościele Santissima Annunziata w Ispice.
W wyżej wymienionym kościele Najświętszej Marii Panny z Betlejem obecnie w Modyce, można podziwiać monumentalnej wielkości szopkę wykonaną przez prestiżową fabrykę artystów z Caltagirone. Było trzech głównych artystów i rzemieślników zajmujących się pracami budowlanymi kościele Santissima Annunziata. Pierwszym z nich był Brat  Benedetto Papale Minimo, który wezwany został do stworzenia krajobrazu Narodzenia. Artysta utworzył swoją pracę z lokalnych materiałów, z wapienniej skały, drewna dębu i chleba świętojańskiego  reprodukując przy użyciu tych materiałów część dzielnic blisko Kościoła. Giovanni Vaccaro Bongiovanni był drugim rzemieślnikiem poproszonym o utworzenie niektórych znaków wykonanych w różnych rozmiarach,  które miały być umieszczone w najbardziej zewnych partiach szopki.
 Wreszcie, rzemieślnik Giacomo Azzolina, który otrzymał zadanie stworzenia figury Matki Boskiej, Józefa, aniołów, Mędrców wraz ze świtą, figury woła i osła. Umieścił on również w scenie bożonarodzeniowej, przedstawienie ekstazy proroka Eliasza, prac, którego szaty bogato drapował przy użyciu warstw liści gliny.
Innym przykład sceny Bożego Narodzenia znajduje się w barokowym mieście Scicli, w prowincji Ragusa. Z akt datowanych na 1576 wynika, że rzeźbiarzowi nieznanej niestety tożsamości, zlecono wykonanie   pasterza dla Szopki, która miał być umieszczona w kościele pod wezwaniem św Bartłomieja. Niestety, z powodu trzęsienia ziemi, wnętrze kościoła uległo uszkodzeniu i uległo wielu zmianom, na przestrzeni wieków doszło do wielu renowacji i uzupełnień. Obecnie podziwiac można rzeźby z polichromowanego drewna o wyskości około pięciu metrów.

Miasto Caltagirone jest również w pełni zaangażowane w obchody Bożego Narodzenia. Tutaj, w urokliwym barokowym mieście pełnym ceramiki, można zobaczyć różne szopki, zaczynając od monumentalnej szopki umiejsconej w krypcie kapucynów, po  szopkę  zrealizowaną na schodach Santa Maria del Monte. Realizacja różnych znaków i symbolów Bożego Narodzenia stała się dla sławnych ceramików miasta, bardzo waźną tradycją: pierwsze osiągnięcia tego typu datuje się na przełom XVIII i XIX wieku. Z   czasem ta działalność stała się prawdziwą szkołą. W Caltagirone istnieje wielowiekowa tradycja realizacji scen Bożego Narodzenia Wielu wyśmienitych ceramików z przeszłości zajmowało się realizacją scen tego typu, m.in. Giacomo i jego siostrenic Giuseppe Vaccaro. Są to artyści, warci zapamiętania, ponieważ stworzyli wspaniałą tradycję, dzięki której słynie całe miasto. Bongiovanni otworzył swoją pracownię pod koniec 1700 roku i jego styl cechuje się przede wszystkim użyciem gliny. Innym przykładem interesującej szopki jest  dzieło innego słynnego ceramika z przeszłości, Francesco Bonanno. Stworzył on szopkę składającą się tylko z dziesięciu ludzi ubranych orientalnie z których część odbiega od modelu prezentowanego przez Bongiovanniego. Jaskina oraz skały wykonane zostały przy użyciu kolorowej gliny. Szopka ta zamknięta jest w drewnianej kasecie. Przez wiele lat była własnością prywatą, przez co jest mało znana badaczom. 
Trapani, jest kolejnym miastem sycylijskim, które również liczy długą tradycję tworzenia Szopek. Wśród materiałów stosowanych do konstrukcji szopek, w tej prowincji najbardziej rozpowszechniona jest rafa koralowa. Do najbardziej znanych rzemieślników którzy wprowadzili chwalebną tradycję budowania bożonaredzeniowych szopek w Trapani należy Giovanni Antonio Matera. Jego dzieła powstałe w epoce baroku były bardzo cenione zarzowno przez szlachtę jak i przez prosty lud. Jego działalność była bardzo ceniona i i szeroko naśladowana. Można ją podziwiać w Muzeum Narodowym w Trapani, w Muzeum Etnograficznym w Palermo oraz w Muzeum Narodowym w Monachium.